aziz nesin’le beraber dall-e’den bizi var etmesini istedik

her insan bu dünyada var olduğunu kendine göre bir yol bulup başkalarına anlatmak zorundadır. yoksa anlamı kalmayan hayat bir saçmalık olur…. bir insanin yaşamakta olduğunu salt kendisinin bilmesi yetmez… bir insanin bu dünyada var olduğunu, yaşadığını başka insanların da bilmesi gerekir ve bunu nice çok insan bilirse o insan o denli çok vardır.

çok güzel bir alıntı değil mi? peki sen kaç adet varsın? kaç kişi senin varlığından haberdar? nasıl var olduğunu insanlara haber ediyorsun?

ben, mesela; arada bu bloga gelip öylesine birşeyler yazıp gidiyorum. belki birilerinin yolu yanlışlıkla buraya düşer de varlığıma şahit olur. yusîv da öyle yapıyor. o da hep var olacak. hem de dünyanın en güzel lisanıyla var olacak. fonda kürtçe bir melodiyle.

bu arada dall-e diye biri bu aralar. tanışmmışsındır. ona da var olduğumu kaydetmesini istiyorum. zihinsel dünyamı resmetmesini emrediyorum mesela. emre amade birisidir, itiraz etmez. çalışmalarında mutlu çizmiyor ama başarılı.

dall-e: kimi çizelim efendimiz?

cînorek: ‘kargalara öğretmenlik yapan, başında afrika’nın bir yerlerine ait turbanı ile hüzünlü bir adam; maud lewis tarzi pastoral bir tablo’ olsun lütfen.

dall-e: emredersiniz, efendimiz.

…

bugün de var olduk. kalın sağlıcakla.

bu arada baştaki alıntı aziz nesin’den. bak aziz nesin de bu vesileyle biraz daha var oldu.

dara çeqemê

li hinek deveran bi kurmancî jê re dibêjin dara merxê jî. piranî li dora xwe belav dibin û weke çalû dimînin. lê carina jî dibin dar.

berê min zen dikir ew peyva çeqem tenê li devera me tê bikar anîn. lê ez îro rast hatim ku di pirtûka mehmed uzun a “rojek ji rojên evdalê zeynikê” de jî hatiye bikaranîn:

“siyabend lingê xwe danî ser qiloçê wî ku stûyê wî biqurfîne. laşe nerî hê germ bû. gava siyabend dest avête stirîhê wî, wî xwe daweşand, qiloçê wî kete ranê siyabend û ew bi serî, ji sîpanê xêlatê xist. siyabend bi ser kema belalûkê û dara çeqemê ket û çeqem û kem pişta wî ketin û di singa wî de derketin. axîneke kûr ji siyabend rabû û got, “wey felekê, tu çiqas li min xayîn î.”

***

kîjan ji navên wê germiyê kevîntir e?

ka em îro behsa navê xwarinekê bikin:

wêne: efsane yemek tarifleri

bi tirkî, farisî, erebî, boşnayî, arnewidî û bulgarî de weke (kelle) paçe te binav kirin. (کله‌پاچه). peyveka kurdî/farisî ye. kelle (ser) + pa(ling)-paçe(lingê bîçûk).

bi ermenî û bi gurcî dibêjin xaş (Խաշ). herwiha ew weke khash ji îngilîzî heta koreyî û malay-endonezî, derbasê hemû zimanên dinyayê bûye. ermenî xaş û lawaşê weke xwerinên xwe ên netewî qebûl dikin. wan seba wê, malpera khash.org amade kirine ku kesek nebêje ka khash ya me ye.

kurd jê re dibêjin serûpê.  nizanim.eslê peyvê kîjan ji wan e;
~ser û pa
~sîr û pa

kurd ji cureyekî wê re dibêjin narîn an norîn û vê xwarinê wekî “serûpêya filehan / ermeniyan” jî bi nav dikin.

li devera me (li xarpêtê) bi kurmancî jî weke ermenî û gurciyan jê re dibêjin xaş. min her tim zen dikir navê wê germiyê ji peyva xaşandin derketiye.

hepimiz kültürel bir hapishane içerisinde yaşıyoruz

içinde bulunduğun toplumun kültür normlarının senin için herşeyi belirlediğinden rahatsızsan, yani eğer kültürel bir hapishanedeymişsin gibi hissediyorsan,
ara ara şöyle bir şey yap.
bu bir tür test:
sahip olduğun her şeyi çıkar masaya koy;
dinini,
etnik aidiyetini,
hatta farklı canlılar içinde seni tanımlayan kimliği, ne diyorduk ‘hayvan-ı natık’,
mesleğini;
zenginliğini veya fakirliğini,
aileni…
….
tamamen üryan kal.
….
bedensel üryanlık değil kastettiğim.

ondan da öte, derini de çıkar.
göz rengini de.
tanımlayıcı bir şey kalmasın.
saç stilini hakeza.

masada çok şey birikmiş olmalı şimdi. tekrar giyinme vakti.
bu arada masa da masaymış ha. bana mısın demedi.

sonra masadakileri birer birer al eline. tefekkürle. bu kelimeyi çok seviyorum.
tefa’ul babından mübalağa ile fikir üretme durumu.
ne diyorduk.
devam edelim.
farklı perspektiflerle düşünerek giyinmeye çalış.
ilk defa deniyormuşsun gibi.
eline din gömleğini aldığında mesela.
İslam’ı yeni tanımaya çalışan bir Koreli gibi düşün.
neden o elbiseyi giymelisin. yakışacak mı sana?
gerçekten inanıyor musun? islam’ı ne kadar tanıyorsun ki?
öteki dinler hakkında bir fikrin var mı?
tamam, hazreti isa yaratıcının oğlu değil. bir kul. bu kısım aklına yatıyor. ama yine de iki seçenek içinden islamı seçmene yetecek mi. düşün korelisin bir de, daha farklı alternatiflere sahipsin.

neyse
diğer kıyafete geç.
teste girmeden önce anne~baba dediğin o iki insan evladını al karşına. çok sevdiğini söylüyordun değil mi. annen ve baban senin annen ve baban olmasaydı peki. yine aynı şekilde sevecek miydin.
psikolojik bir rahatsızlığı vardı hani annenin. yabancıları pek sevmezdi.
sen de yabancı oldun. ne yapacaksın. ex-annene selam bile vermeden yoluna devam mı ediyorsun. sorun yaşamayalım nemelazım.
…
herneyse uzatmayayım.
testimiz çok basit.
kıyafetlerini tanımaya çalışıyorsun bu yöntemle.
sahip olduklarına bağlılığını sağlayan nedir, bunu sorguluyorsun. o zaman
bedensel şeklin, kültür çevren, kimliğin seni kısıtlayan bir şey olmaktan çıkıyor. objektif düşünmeye başlıyorsun. sahip olduğun şeyleri daha farklı tartıyorsun. gerçekten neye inandığını farkediyorsun.
veya inanmadığını.

li 3 welatên cûda peyva ‘sitî’

sitî peyveka kurdî ye. herwiha li welatên kurdan navek ji bo jinan e.
~~~
ew peyv her tim bi min ecêb te. ez ê niha ji we re behsa 3 welatan bikim. li wan her sê welatan jî ew peyva heye û derbarê jinan te gotin. lê nizanim eslê wan yek e yan na.

*li kurdistanê
*li endonezyayê
*li hindistanê

li kurdistanê naveka popûler e. di destana memê alan de derbas dibe. navê xûşka zînê sitî ye. herwiha di berhemên modern de jî heye; jina reîs bey e, di fîlma vizontele de û sitî xanîma şanoger e, di rêzefîlma mala minê de.

li endonezyayê jî weke navê jinan te bikar anin. google dibêje ew navê herî popûler e di nav jinên endonezî de. min ew peyv ji hevalekê xwe yê endonezî pirsî. got te maneya banû, xanîm. (* li bajarê ez niha dijim, li seûlê lokanteyeka endoneziyan heye, nav siti sarah e. xwediyê lokantayê navê xwe daye dikana xwe)

li hindistanê jî ew peyv heye. lê hebekê cûda ye. seba kuştina jinan paş mirina mêrên wan te gotin. di hinek mezhebên hinduîzmê de ew rîtuel heye. gava mêrek dimire bi meyîtê wî re hewre jina wî jî dişewtinin û dikûjin. ji bo wê rîtuela û jina te kuştin re jî dibêjin sitî/sati/suti:

gava memko lavê xwe kuşt

memkoyê hêwilnak çavên xwe bi xofeka mezîn vekiriye. lavê vî di destên vî de rûhê xwe jê diçe. li serê vî xwînek diherîke ber bi stuyê vî.

yên bêjin memko lavê xwe bi destê xwe kuşt.
navê lavê xwe jî memko ye. memko lavê memko. memkoyê piçûk dibû ku bibûya mîratgirê eşîra şekakan.
ê niha bi awayekê bêdengî xêrhatina jiyaneka nû dike.

nehiştin. fitnekaran jehrkirin hişê bavê vî. êdî pir dereng e.

mirin hem tehl e hem şirîn e. hem xof e hem aramî ye. xûye dike ku tehl û xof bûna wê ji bavê re maye, memkoyê piçûk aramî û şirînî hilgirtiye û diçe.

nîgar: ilya repin, “ivan lavê xwe dikuje” (1581)

Lezzetek Ji Mûzikên Berê; Temo – Lo lo Pismamo

Gava mûzikên kurdî yên kevn gûhdar dikim. Xemgîn dibim. hêrs dibim. Ji xwe hêrs dibim, ji Midîl Êst, ji Tirkiyê û ji kurdan. Em hemû bûn yek û me ew zimanê şirîn vetisand û xelas kir. De warne raxmetê.

Êdî tahma mûzikên berê yê xweş tûne ye.  Kurd bûn nezdîkê 20 mîlyon li tirkiyê. Lê rewşa kurdî ne 20 mîlyon e… Anyway, enjoy the music:

Ji albûma bi navê “Temo Barde du Kurdistan (La Tradition Continue En Exil)”
1982 – France

 

Lawjeyeke Perî li ser Mirina Ehmedê Xanî

Xûşka Xanî ya mezin Perî, cotecot hêsir diherikandin û her bêhnekê lawjeyek davête ser birayê xwe heta ku kela girî li gewriya wê dida û berxika nehwirandina wê digurand.

Hawar e li min hawar e

hawar e

Îro kekê min Ehmed

Xwediyê qelema zêrîn

Kaxezên berfîn

mêvanê axa sar e

hawar e li min 

hawar e

gundîno

cîranno

malîno

çira Bazîdê îro vemiriye

di tariyê de mane koşk û sera û qub û minare

hawar e li min hawar e

hawar e

ji ewran baran dibare

ji çavan hêsir têne xware

Ehmedê min bira ye

Debîr û katibê mîra ye

xwediyê Mem û Zîn e

ezmanê xwedê îro li ser kekê min Ehmed

hêsiran dibarîne

agir bi dilê çiyan ketî

berfa Gilîdaxê ji kerban tê xware

way li minê

li min bê xwediyê

dilê min jar e

dilê min sar e

hawar e hawar e hawar e

de mi go ezê bendika xwe ya Kesrewanî

ji pêş enîka xwe hilînim

keziyên xwe yê spî bi ser birakê xwe de biqusînim

ezê li ber dara biyê rûnim çuqlîkan bihejînim

heta li darê dinê bim bim ezê bêjim bibilînim

hawar e li min hawar e

hogirno

cîranno

gundîno

hawar e

li min hawar e

wîîîîîîîîî.

—

‘Mîrname’,  Jan Dost | Weşanxaneyê Avesta

Neqş 1: Khairy Adam,  Neqş 2: Bayad Abdulla

Ta Suka Qonya (Konya Şehrine Kadar)

Kafkasya’dan Kayseri’ye… Dersim’den Konya’ya… Maraş’tan Erivan’a… Sürgünlerimiz birer ağıt oldu hep…

Zora zora zora, zora     (zorla, zorla, zorla, zor ile)
Ma vetime yi herdanê xora    (kopardılar toprağımızdan)
Zora zora surgın kerdime   (zorla gönderdiler sürgüne)
Ta suka Qonya          (ta konya iline)
Bêjüan heni lal o kherr bime  (sağır, dilsiz)
Bêkes bêwayır bêciran bime  (komşusuz, kimsesiz, bîçare)
Bê sır o bêsıtar teyna mendime (komşusuz, kimsesiz, bîçare)
Se vındime  (nasıl kalabilirdik)

Era tiji mıneta sodıri  (güneşe karşı sabah duasını)
Keremeta kıla adıri   (ateşin kutsallığını)
Xusayısê çhemi munzuri (munzur dağının kederini )
Ayme xo viri (unutmadık asla)
Cirananê nıkay de haştime (tüm insanlıkla barış içinde
Ra o rêçha xo vindi nêkeyme (izlerimizi kaybettirmeden)
Na herdê bımbareki sero şit ra nato eştime  (bu kutsal topraklarda şit’den beri varız)

 

twitter.com/cinorek

 

Çerkes Dramı Üzerine Ağıt

Kafkas dağlarından başlayıp Kayseri’ye ulaşan bir sürgün üzerine bir Çerkes ninenin yaktığı ağıt. Çok hüzünlenerek dinliyorum.  Ara ara facebook sayfamdan da paylaşmıştım. Bugünlerde Çerkes soykırımının yıldönümü münasebetiyle de özel olarak paylaşmış olayım…

Geçen hafta Ermeni dramına ağıt yaktık, bu hafta Çerkesya’ya ağlayacağız…

Kayseri Vogum                                                                           Kayseri Yolunda

Yarallah kayseri vogum                                                        (Ya rabbi kayseri yollarında trenler gidiyor)
Makinehe rek’o                                                                         (Kalbim bana diyor ki geri dönmeyeceksin)
Vu kamukojino sigum kıseoba si ni tu yazı                   (Gözümün nuru)

Yarallah honerina rina…                                                       (Sen dönmezsen deli olurum)
Dele sihujınıba si ni tu yazı                                                   (Dönmesen ben ne olurum)

Yarallah niçepere çeşim                                                        (Ya rabbi bütün gece yıldızları saydım)
Joğeher kasepç                                                                          (Saçımın teli kadar gözyaşı döktüm)
Şıhaçı nelhe pepçi guşe                                                          (Gözümün nuru)
Nepser yeseğehıbe si ni tu yazı

Yarallah si cane fıjer                                                               (Ya rabbi kanat değil elbisemin kolları)
Eşha bıraba                                                                                 (Nasıl uçup geleyim sana)
Sıkabebınevi
Thamer simiebe si ni tu yazı

———–

^ Çevirinin sıralamasını tanıdık kelimelerden yapmaya çalıştım. Çerkesce bilmiyorum, eğer yanlış kısımlar varsa bilen birisi düzeltir mi… ki…

Bu arada anonim parçayı seslendiren Nur Güzelses’tir…

twitter.com/cinorek

Beş Usul Ölü | İhsan Oktay Anarca

Neden mi İhsan Oktay Anar…

Çünkü o…

Bir şeyin beş farklı ifadesinin sadece İngilizce’de değil Türkçe’de de mümkün olacağını söyleyen birisi…

Kısaca, o Cumhuriyet’in öldüremediği bir dili yeniden en güzel şekilde yaşatan birisi…

İhsan Oktay Anar’ın son kitabından bir bukle. Eğer bunu beğenmezseniz ‘tuvalet tarifi’ ni de getirebilirim…

Ölü:

…

zabıta teşkilatının deyişiyle her ceset,

müminlerin tabiriyle her mevta,

çelebilerin deyimiyle her naaş,

külhanilerin üslubuyla her leş,

yahut kitabi tabiplerin ilmi terimiyle her kadavra…

…

( Sayfa; 17 ‘Yedinci Gün’ İhsan Oktay Anar)

Mevlana’yı Saraylara Hapsetmişler

Son yıllarda her Şeb-i Arus geldiğinde tuhaf bir şekilde hüzünlenirim… öfkelenirim…

Mevlana’yı anlayamayan bir yığın godaman toplaşır Mevlana’nın girmeyeceği na-mütevazi mekanlara. Adeta oynatırlar dansöz misali semazenleri.

Daha fazla bir şey söylememeliyim. Mevlana’nın bir beyti var ki tamamen bunlar için yazılmış, ezbere bildiğim 70-80 beytinden biridir Mesnevi’nin:

Her kesi ez zann-i xod şod yar-i men

Vez derun-i men necest esrar-i men

Mevlana’yı bir reklam objesine çevirmiş bu kapitalistler (bu kelimenin laşkası çıkmış olabilir ama burada kullanmalıyım) Mesnevi’nin Farsça olduğunu belki bilmezler. O yüzden Türkçe’ye çevirmeye çalışayım da Mevlana onların hakkında ne demiş öğrensinler:

Herkes kendi zannınca bana yar oldu

Ancak benim derinime, esrarıma ulaşamadılar

Şimdi varın siz anlayın Mevlana’nın bunları tanıyıp tanımadığını. Mevlana pek ala bilir ki bunlar ceviz kabuğunun üzerine konmuş pis kurttan farklı bir şey değillerdir…

Geçen sene aynı gün yazdığım ilgili yazıya da buradan bakabilirsiniz…

Bunca kötü hal üzerine biraz da güzel şeylerden haber eyleyeyim. Galata Mevlevihanesi’nde güzel bir sergi var bu aralar. Bağdat’lı sanatçı Souadad Kandemir’in çalışmalarını kaçırmamanızı tavsiye ederim… Hem bilvesile Şeb-i Arus günlerinde Şeyh Galip-in kokusunu almış olursunuz…

Yazıdaki iki çalışmada sergiden. Souadad Hanım kendisi de sergisinin başında duruyor konuşmak isterseniz çok sevimli hubsohbet birisidir.

 

 

Cinorek

twitter.com/cinorek

Goça Mehmed Uzun Ya Davî (Ji Siya Evîn’ê)

Mehmed Uzun’dan bahsettim, onun Siya Evine kitabından. Bugün devam edelim Mehmed Uzun ile. Onun Memduh Selim Beg için sahnelediği göç hikayesini okuyalım. Daha önce de dedim bu giden aslında Memduh Selim Beg değil Mehmed Uzun’un ta kendisidir. Buyrun Mehmed’in satırlarına: … Memduh Selîm beg di koça xwe de pencereyekê dibîne. Pencereyeke pir mezin di navbera erd û asman de. Pencere hêdî hêdî vedibe. Bi dû pencerê re deryake zelal û şîn dixuye. Deryake bê ser û binî di navbera erd û asman de. Tîrejên tavê li ser ava zelal diçirûsin. Tu pêl li ser avê naxuyin. Deng tune, her tişt din av bêdengiyê de ye. Ew li avê û tavê dinihêre. Ew hem din av avê de ye, hem jî li ser avê. Lê ji nişka ve, av li ber wî ji hev diçe û jê cotek kevokên spî radibin û bi firê dikevin. Kevok weke pembû spî ne. Kevokên xweşik, çend car, li ser deryayê difirin û paşê jî, hêdî hêdî bi dûr dikevin û winda dibin. Bi dû kevokan re, av dîsan ji hev diçe û  jê keçikeke tazî radibe û firê dikeve. Keçikeke tazî, pir xweşik, pordirêj û bedew. Keçik şil e û tîrêjên tavê li bedena wê ya spî dikevin û dilopên k udi bedena wê re diherikin, dibin weke lûlû û elmas. Serê memikên wê yên çik dibiriqin. Bedena wê bi rengekî helesor diçirûse. Bejna keçikê carina dirêj dibe, carina jî weke bejna zarokekî, kin. Keçik ber bi Memduh Selîm Beg difire û tê nêzîkayî lê dike. Lê belê, tu carî ew xwe nagihîne wî. Ew, çend caran, li dor Memduh Selîm Beg, ber bi jêr û jor, xwe ba dide. Lêvên wê jî dilîzin, lê Memduh Selîm Beg dengê wê nabihîse. Paşê jî, keçik, rûyê wê ber bi wî, berepaş difire û winda dibe. Bi dû windabû keçikê re,  derya jî winda dibe. Nexêr, ew winda nabe, lê di derekê de xelas dibe. Dîsan pencereyeke mezin li ber Memduh Selîm Beg vedibe. Pencereyeke ewçend bilid ku erd û asman jê hatiye pê. Li pey pencerê jî din av bêdengiyekê de tişt, meriv, cih û deverên dixuyin. Memduh Selîm Beg, ji pencerê, li wan dinihêre ku bizanibe ka ew çi ne û kî ne… … Siya Evinê – Mehmed Uzun İthaki Yayınları

Dünyada En Hızlı Tükenen Şeyler

Bir üçüncü sayfa gazete haberi;

Anadolu’nun bir yerlerinde hatta her bir tarafında köylüler kendi sürülerinin otlayacağı, besleneceği ve ancak kendi hayvanlarına yeteceğini düşündükleri meralarını tüketiyorlar diye, nesli tükenmek üzere olan bir çeşit Anadolu geyiği türü olan hayvanlara ve diğer yabani hayvanlara savaş açmışlar.  Onları avlamak üzere seferber olmuşlar. Nesli tükenmek üzere olan hayvanları….

 

Günümüz uzay çağında insanlık kaybettiklerine daha doğrusu yok ettiklerine hayıflanıp vahlanırken, yine uzay çağının çağdaş medeni insanları dünyanın bir yerlerinde belki Türkiye’de medeni bulmadıkları bir takım şeyleri yok etmeye devam ediyor.  Bu yok ettikleri şeyler sadece hayvanlar değil…

 

Atlas Dergisi’nde birkaç ay önce bir makale yayınlandı: ‘Dünyada En Hızlı Tükenen (nesli tükenen) Şeyler’ adında bir makale. Fazla uzatmadan, bu en hızlı tükenen şeyin ne olmasını umarsınız?

–         Bir geyik türü mü?

–         Bir deniz kaplumbağası türü mü?

–         …

–         Hayır… O kadar uzakta değil. Onları kaybettiğimize en azından üzülüyoruz, toplanıyoruz, eylemler yapıyoruz.

 

Bu yitirdiğimiz; dillerimizdir(!)

O vurulan dağ keçisi, her gün yok olan bir dildir. Bir Anadolu dilidir.

Lazcadır… Hemşincedir… Çerkescedir… Kurmancidir… Şavakçadır… Zazacakidir….

Ardından ah! bile demediğimiz….

 

Mevlana Öldü Ey Gafiller

17.12.2011, Mevlana’nın 738. doğum yıl dönümü.

Şad baş Ey Mevlana!

Mevlana hüzünlüdür bu aralar. Artık Mevlana bir ceviz kabuğu olmuştur. Her kes bu kabukla meşgul kimse  esrarına inmez olmuş.  Bunu bilen Mevlana, kendisine böyle bakan, kabuğunu kırıp özüne inmeyenlere tokat gibi cevabı yıllar önce vermiştir;

Her kesi ez zannê xod şod yarê men

Vez derunê men necest esrarê men

(Her kes kendi zannınca bana yaklaştı yakın olduğunu sandı. Lakin esrarımı keşfetmeğe varamadılar)

Mevlana’cı  olmak onun sembollerini kullanmak insan müsveddelerine dünyada menfaat sağladığı için, Mevlana’nın o güzelim bahçelerini kirletiyor dünyanın boş eşyaları.

Semazen olmak, artık ayakları iyi çevirebilmek olmuştur. Mevlana’dan bihaber…

Yeni yetme yobaz dindarların eğlencelerine dini süsü vermek için düğünlerinde kirlettikleridir. Bunu yaparak konuklarına ibadet etmiş havasında gururunda olurlar…

Habuki bu sema, gösteri-şov hline getirilmemeliydi. O, aşkın şevkin bila ihtiyari aşıkı bu  alemden alışıdır. Ki bu, düğünlerde eğlencelerde olacak şey değildir. Belki;

Hayatının aşkına kavuşmuş bir damadın gerdek gecesi mutluluktan şevkten semaya durması olabilir. Gerisi yalandır gösteriştir.

Mevlana kendisine iyi de olsa kötü de olsa gelenlere ikramlarını bu dünya da verendir. Ne konuda olursa olsun bu böyledir. Yıllardır Mevlana konulu kitaplar top-seller listelerindedir.

İslami burjuvanın masasında(…) meze olmamalıydı

Bizim de yolluğumuzu ver de yol alalım;

Ey Lekayê to cevabê her suel

Moşkil ez to hel şeved bi kil û kas