Farsça Deyimler

Farsça, diğer bir deyişle Acem dili, belki Türkçe ile aynı dil ailesinden değil ama aralarındaki ortak kelimeler, deyimler, nükteler, vs. açısından birbirine en yakın dillerdir. Şöyle diyebiliriz ki Anadolu Türkçesine bir diğer Türk dili olan Kazakça’dan daha çok benzerdir.

Yıllarca toplumumuzda edebiyat dili olarak da kullanılan Fars diline, acı bir durumdur ki günümüzde pek bir yabancıyız. Çoğu kişi İran’da Arapçanın konuşulduğunu zannediyor.

Biz de bu acı tabloyu az da  olsa düzeltmek için bazı detayları göstermek istiyoruz. Bu sebeple bu günlük ortak deyimlerimiz üzerine çalıştık. Buyurun ortak ortak deyimlerimiz;

انسان یک قتره خون صد هزار اندیشه

İnsan: bir damla kan, yüz bin düşünce…

ای آسمان کبود برای همه بود برا ی ما نبود

Ey mavi gökyüzü; herkese var, bize yok…

چشم مور پای مار نان ملله کس ندید

Karıncanın gözünü, yılanın ayağını, hocanın ekmeğini kimse görmedi…

ارمغان مور پای ملج است

Karıncanın armağanı çekirge ayağıdır.

نه مال دارم دیوان بخورد نه دین دارم شیطان ببرد

Ne kadıya yedirecek malım var, ne şeytana verecek dinim.

به دریا منافع بی شمار است وگر خواهی سلامت بر کنار است

Denizde menfaatler sayısızdır, eğer selamet istiyorsan kıyıdadır.

لذذت دنیا زن و دندان بود بی زن و دندان جهان زندان بود

Dünyanın lezzeti kadın ve ağız tadıdır; kadınsız ve tatsız dünya zindandır.

آدم کمرو از سفره گرسنه بلند می شود

Utangaç, sofradan aç kalkar.

اندیشه کردن که چه گویم بهتر است از پشیمان خوردن که چرا گفتم

‘Ne konuşayım’ endişesi; ‘neden konuştum’ pişmanlığından iyidir.

به در می گویم دیوار گوش کن

Kızım sana söylüyorum…

به شتر گفتند چرا گردنت کج است کفت کجایم راست است؟

Deveye sormuşlar: Neden boynun eğri? Demiş: Nerem doğru?

نه شیر شتر نه دیدار عرب

Ne devenin sütü, ne arabın yüzü…

به شتر مرگ گفتند بار بکش گفت من مرغم بپر من شترم

Devekuşuna yük taşı demişler, ben kuşum demiş; uç demişler, ben deveyim…

پای مرغت را ببنت و همسایه را دزد مکن

Tavuğunun ayağını bağla, komşuyu hırsız yapma…

تیر را در چشم خود نمی بیند خار را در چشم دیگران می بیند

Gözündeki merteği görmez, başkasının gözündeki çöpü görür.

خر سواری یک عیب ازخر زمین خوردن دو عیب

Eşeğe binmek bir ayıp, eşekten düşmek iki ayıp…

در چهل سالگی طنبور می آوازه در گور استاد جواهد شد

Kırkında saz çalan mezarda üstat olur.

در حوض ماهی نیست غورباغه سپهسالار است

Havuzda balık yoksa kurbağa komutandır.

دستش به خر نمی رسد پالانش را زند

Eşeğini dövmeyen semerini döver.

دیده می بیند دل می جواهد

Göz görür, gönül ister.

زمان با تو نسازد تو با زمان بساز

Zaman sana uymazsa, sen zamana uy.

هزار دوست اندک است یک دشمن بسیار

Bin dost az, bir düşman çok…

نانت نبود آبت نبود زن گرفتنت چه بود

Ekmeğin yok, suyun yok, evlilik neyine

آدم بی زن پادشاه بی غم است

Kadınsız adam, gamsız padişahtır.

خدا داده به ما نعلی یک خر مانده و سه پا نعلی

Allah verdi bir nal, kaldı; bir eşek, üç nal…

 

Referans:

Türkçe-Farsça Ortak Deyimler Sözlüğü –  Prof. Dr. Naci Tokmak